Jakie są szanse na współpracę z reżimem koreańskim?

W obliczu rosnącego zagrożenia ze strony KRLD i braku przewidywalności należy wskazać elementy mogące mimo wszystko przyczynić się do polepszenia relacji z Pjongjangiem. Próby nuklearne wyglądają groźnie i destabilizują możliwości współpracy z całym Półwyspem Koreańskim. Jak zatem wyglądają stosunki Korei Ludowej z państwami UE i czy Polska może odegrać tu jakąkolwiek rolę?

W latach 50. XX  wieku…

Nawiązanie kontaktów dyplomatycznych między Polską a Koreańską Republiką Ludowo Demokratyczną nastąpiło w kwietniu 1950 r., a do wymiany ambasadorów doszło w 1953 r. Do zacieśnienia kontaktów doszło w związku ze wzrostem zainteresowania Koreą wśród społeczeństwa polskiego. Polacy popierali walki przeciwko wojskom południowokoreańskim oraz amerykańskim podczas wojny koreańskiej.

W roku 1953 Polska weszła w skład komisji nadzorującej rozbrojenie Półwyspu Koreańskiego, gdzie zajmowała się analizowaniem sytuacji w KRLD i na całym półwyspie, ale jej rola była głównie ukierunkowana na zjawiska oraz incydenty w strefie zdemilitaryzowanej. Po ogłoszeniu rozejmu w wojnie koreańskiej, rząd PRL podjął uchwałę w sprawie pomocy gospodarczej dla KRLD. W 1955 r. zbudowany został szpital ortopedyczny w miejscowości Hahnung, który do dnia dzisiejszego jest najlepszym ośrodkiem leczenia ortopedycznego w Korei Północnej.

Polska skierowała do KRLD wielu specjalistów z różnych dziedzin, którzy swoją wiedzę przekazywali Koreańczykom. W Pjongjangu, m. in. przy pomocy polskich specjalistów został odbudowany zakład remontowy parowozów i zakład remontowy wagonów. Polscy eksperci uczestniczyli również w mechanizacji trzech kopalń węgla kamiennego na terenie Korei Północnej. Wzięli także udział w budowie kopalni Andżu; największym zagłębiu węglowym na terenie całego półwyspu. PRL wspierała również wymianę studencką między państwami. Na początku lat 50. w Polsce uczyło się ponad 500 studentów północnokoreańskich, obierali oni głównie kierunki techniczne. W roku akademickim 1955-56, w Polsce studiowało 575 obcokrajowców, z czego 367 z Korei Północnej. Liczba studentów maleje jednak z roku na rok, co można argumentować brakiem zaufania ze strony władz KRL-D odnośnie kształcenia ideologicznego w Polsce.

Relacje Unia Europejska-Korea Północna

W relacjach UE z obu państwami Półwyspu Koreańskiego można dostrzec kilka głównych i priorytetowych kwestii. Należą do nich m.in. proces reintegracji i unifikacji obu Korei czy zastępowanie elektrowni jądrowych w KRLD elektrowniami konwencjonalnymi. Poza tym, wspólnota udziela Korei Północnej pomocy humanitarnej w postaci dostaw żywności, lekarstw, materiałów szkolnych itp. Działania UE zmierzają także do stopniowego otwierania wspólnego rynku europejskiego na towary importowane z KRLD, jak również w kierunku uruchomienia programów mających na celu uzdrowienie sektora energetycznego i rozwoju terenów wiejskich w Korei Północnej.

Po podziale Półwyspu Koreańskiego wzdłuż 38 równoleżnika, Korea Północna była wspierana pomocą finansową przez państwa bloku socjalistycznego, m.in. ówczesną Czechosłowację, Węgry oraz Polskę Ludową. Wymienione powyżej trzy państwa Europy Środkowo-Wschodniej oraz Niemcy Wschodnie (ówczesna NRD) odbudowały całkowicie zniszczone po Wojnie Koreańskiej miasto Hamhung, stolicę południowego Hamgyong oraz tamtejszy ośrodek przemysłu chemicznego i kilka innych podobnych projektów. Biorąc pod uwagę fakt, że UE od 2004 roku poszerzyła się o kolejnych 12 państw (w znacznej mierze dawnego bloku wschodniego), pomoc udzielona Koreańczykom z Północy uznawana jest za pomoc unijną. W grudniu 1998 roku z pierwszą oficjalną wizytą w Pjongjangu gościła delegacja Parlamentu Europejskiego. Celem tej wizyty była próba oszacowania sytuacji żywieniowej i energetycznej KRLD. W powstałej po tej wizycie parlamentarnej rezolucji z 23 marca 1999 roku, strona europejska wzywała do ustanowienia stosunków dyplomatycznych, dialogu na temat praw człowieka i wsparcia przy programie pomocy żywnościowej dla głodujących i niedożywionych mieszkańców Korei Północnej. W kwietniu 1999 roku z rewizytą do Parlamentu Europejskiego przybył wiceminister spraw zagranicznych Korei Północnej. Po symbolicznym spotkaniu przywódców obu państw koreańskich, do jakiego doszło w czerwcu 2000 roku w Pjongjangu, także wśród europejskich deputowanych pojawiły się nadzieje na sukces polityki odprężenia na Półwyspie Koreańskim i w całym regionie. W dniach 2-4 maja 2001 roku z wizytą w Pjongjangu gościli m.in. ówczesny premier Szwecji Göran Persson, ówczesny unijny szef dyplomacji Javier Solana oraz ówczesny komisarz ds. stosunków zewnętrznych UE - Chris Patten. Rezultatem tej wizyty było oficjalne nawiązanie stosunków dyplomatycznych pomiędzy Koreą Północną a Unią Europejską 14 maja 2001 roku. Efektem spotkania było porozumienie, na mocy którego, przedstawiciel dyplomacji europejskiej w Korei Południowej stawał się jednocześnie reprezentantem UE w KRLD. W zamian, UE uznała Ambasadora Korei Północnej w Berlinie za akredytowanego także w Brukseli. Relacje uległy pogorszeniu w październiku 2002 roku, po doniesieniach nt. programu atomowego KRLD. 10 stycznia 2003 roku, Korea Północna po raz drugi wystąpiła z Układu o Nieproliferacji Broni Jądrowej, a dwa lata później, w lutym 2005 roku ogłosiła się państwem atomowym. W sytuacji ustawicznego pogarszania się relacji na linii UE-KRLD, we wrześniu 2004 roku w Parlamencie Europejskim została utworzona specjalna Komisja ds. kontaktów z państwami Półwyspu Koreańskiego. Jej przedstawiciele goszczą w obu Koreach, gdzie omawiają wiele istotnych dla relacji europejsko-koreańskich problemów.

Jak gospodarują w Korei ludowej?

5 września 1998 r. Najwyższe Zgromadzenie Ludowe KRLD uchwaliło nową Konstytucję, w której cały drugi rozdział dotyczy zagadnień ekonomicznych. Art. 33 zapowiedział wprowadzenie systemu rozrachunku kosztów w zarządzaniu gospodarką i wykorzystanie takich mechanizmów jak koszty podstawowe, cena i zysk. Art. 37 sankcjonował tworzenie joint ventures z partnerami zagranicznymi, w specjalnych strefach ekonomicznych.  Nowelizacja konstytucji wprowadzała także nowe pojęcia jak własność prywatna, bodźce materialne, a także uelastyczniła pojęcie własności, dopuszczając własność grupową. Uchwalono także trzy podstawowe akty prawne, odnoszące się do współpracy gospodarczej z zagranicą: Ustawę o przedsiębiorstwach zagranicznych, ustawę o wspólnych przedsięwzięciach kontraktowych i ustawę o majątku zagranicznym, a ponadto w latach 1992-2000: 47 szczegółowych zbiorów praw dotyczących opodatkowania przedsiębiorstw zagranicznych, kontroli przepływu zagranicznych środków płatniczych, roli obcych banków, dzierżawy gruntów, przepisów celnych etc. Przyjęte regulacje godziły w samowystarczalność ekonomiczną Korei Północnej. Według ustawy zasadniczej środki produkcji są własnością państwa i społecznych organizacji spółdzielczych. Własność Skarbu Państwa, w skład której wchodzą wszystkie zasoby naturalne kraju, koleje, transport lotniczy, usługi, zakłady komunikacyjne, jak również fabryki, przedsiębiorstwa, porty i banki także należą do całego narodu. Głównym celem jest uzyskanie wysoko rozwiniętej gospodarki narodowej, w oparciu o rewolucję techniczną. Państwo opracowuje i wdraża szczegółowe plany rozwoju gospodarki narodowej, zgodne z przepisami prawa socjalistycznego, tak aby utrzymać prawidłowe saldo akumulacji i konsumpcji, a także zapewnić wzrost dobrobytu ludności. W związku z planami KRL-D sporządza  budżet państwa i nadzoruje jego wykonanie. Jednak w celu pozyskania zagranicznego kapitału Północ zachęca do inwestowania w specjalnych strefach ekonomicznych, przy jednoczesnej realizacji polityki taryfowej, aby ochronić gospodarkę narodową.

Stan gospodarki północnokoreańskiej dzieli się na dwa wyraźne okresy: dwudziestolecie szybkiego wzrostu i industrializacji oraz ponad trzydzieści lat malejącego tempa rozwoju, a następnie stagnacji i regresu. Do połowy lat 60. KRLD odnotowywała wzrost rozwoju gospodarczego, zaliczany do najwyższego w dziejach świata, ponad 20% rocznie. Na początku lat 80. gospodarka zaczęła wykazywać symptomy dysfunkcjalności systemu planowanego i banki zachodnie formalnie ogłosiły niewypłacalność państwa. W latach 90. stagnacja zaczęła przeradzać się w kryzys. Sojusznicy, ZSRR i ChRL, przestali udzielać państwu pomocy i zażądały, aby w rozliczeniach handlowych przejść na waluty wymienialne. Upadek reżimów komunistycznych w Europie Wschodniej oraz rozpad Związku Radzieckiego, były głównymi przyczynami załamania się gospodarki północnokoreańskiej. W 1991 r. 40% importu KRLD pochodziło z ZSRR, a w 1993 r. było to zaledwie 10%. Zadłużenie Korei Północnej wobec ZSRR szacowano na 3,8 mld USD, całość zadłużenia natomiast na 11,9 mld USD, co stanowiło ponad połowę PKB.

Gwałtowny spadek zbiorów, a także seria klęsk żywiołowych, doprowadziła do największej klęski głodu w Korei Północnej. W 1995 r. PKB zmalał do 15,7 mld USD, a w 2000 poziom zadłużenia osiągnął aż 95% wartości ówczesnego PKB. Handel zagraniczny KRLD w latach 90. wytwarzał zaledwie 12% PKB, co i tak stanowiło naruszenie konstytucji, która w duchu idei dżucze stanowi, że jego wartość nie może przekraczać 10% PKB.

Największy wpływ na załamanie gospodarki Korei Północnej mają niedobory energii, które paraliżują produkcję i znacznie utrudniają rozwój. Najwyższy poziom produkcji energii elektrycznej odnotowano w 1989 r., wynosił on wówczas 30 mld kWh, 60% pochodziło z elektrowni wodnych, a 40% z termicznych. Było to zaledwie 40% poziomu produkcji energii z 1990 r. Straty przesyłowe wynikające z przestarzałych instalacji sięgały aż 30%. Od 1990 r. dostawy malały średnio o 3,5%, przy czym aż 72% zaopatrzenia pokrywał węgiel kamienny, a tylko 7% ropa naftowa. W latach 1990-2004 zużycie energii elektrycznej zmalało w KRL-D o 44%.  Produkcja energii w 2002 r. wynosiła 7300 MW, tj. ok. 20% mocy produkcyjnej w Korei Południowej.

Mimo bogatych złóż węgla brunatnego (szacowane na 3 mld ton) i antracytu (11,74 mld ton) i możliwości wykorzystania zasobów jako surowca, budowa elektrowni węglowych nie odzwierciedla realnych potrzeb. Obecnie funkcjonuje 30 dużych kopalń węgla brunatnego i 70 kopalń antracytu, a także ok. 500 małych i średnich kopalń, zaspokajających wyłącznie potrzeby lokalne. Systematycznie odnotowuje się znaczny spadek wydobycia, ze względu na stosowanie przestarzałych technologii i wyeksploatowania wyposażenia. W 1989 r. wydobycie węgla wynosiło 43 mln ton, a 1998 r. zaledwie 18,6 mln ton.  Terytorium Korei Północnej obfituje w zasoby drewna; złoża minerałów (rudy żelaza, grafitu, złota, srebra, ołowiu, cynku, miedzi, tungstenu, molibdenu, fluorytu), ale kierownictwa kopalń przywłaszczają sobie znaczną część rocznego wydobycia. Spośród 360 minerałów zasoby 200 kwalifikują się do opłacalnej eksploatacji.

Wymiana handlowa między członkami UE a Koreą Północną

W 1966 r. została podpisana umowa o powołaniu Polsko-Koreańskiego Towarzystwa Maklerów Okrętowych i została założona Polsko Koreańska Spółka Chopol która zajmowała się Morską Logistyką. Celem działalności towarzystwa była eksploatacja dzierżawionych statków i przewożenie nimi towarów handlu zagranicznego KRL-D. Towarzystwo dysponowało dwoma statkami. Na statkach pływała mieszana załoga Polsko-Koreańska. Spółka m. in. miała transportować koks i magnezyt pochodzący z KRL-D. Oficjalnie statki Chopolu przewożą węgiel i rudę żelaza pomiędzy Chinami a Koreą Północną – rok 2012 blisko 109 tys. ton. Rok 2010 armator zakończył stratą 658 tys. dol., a w 2011 r. był tylko na minimalnym plusie – 6,7 tys. dol. Po zakupie nowego statku, w 2012 r., Chopol zarobił 80 tys. dol. Władze spółki planują zakup trzeciego statku o nośności 4500-5000 ton.

Według szacunkowych danych z okresu lat 1995-1998 na temat wymiany handlowej pomiędzy Koreą Północną a krajami Europy środkowej, 80% przypadało na Polskę.

Aktualnie wymiana handlowa kształtuje się na poziomie kilku milionów dolarów rocznie. KRL-D jest jedynym krajem poza Afganistanem, gdzie bilans handlowy Polski nie jest ujemny. Wymiana handlowa dotyczy przede wszystkim alkoholu północnokoreańskiego w oraz surowców. Polska w zamian sprzedaje maszyny.

Unia Europejska podejmuje starania w celu utrzymania stabilności i bezpieczeństwa całego regionu. Priorytetem stało się zapobieganie rozprzestrzenianiu się broni masowej zagłady, systemów i technologii wojskowych do krajów takich, jak np. Pakistan, Iran, Syria, Libia, Egipt, Jemen czy Zjednoczone Emiraty Arabskie. W interesie UE leży także, by w regionie Azji Północno-Wschodniej nie rozpoczął się wyścig zbrojeń. Każdy konflikt czy kryzys militarny byłby politycznie, społecznie i ekonomicznie bardzo kosztowny. Pociągałby bowiem za sobą ogromne zawirowania gospodarki światowej, a co ważniejsze w punktu widzenia UE, mógłby w poważnym stopniu zagrozić gospodarce europejskiej, dla której region ten stanowi jeden z najważniejszych rynków zbytu. UE, choć mało się na ten temat mówi, liczy na wielomiliardowe kontrakty i zyski wynikające z inwestycji w zjednoczonej Korei. W opinii wielu specjalistów, kwestia zjednoczenia Korei jest jedynie kwestią czasu, a urzeczywistnienie tej idei może okazać się równie niespodziewane, jak zjednoczenie Niemiec. W przypadku realizacji scenariusza unifikacyjnego obu Korei przed krajami regionu, ale także i przed krajami Unii Europejskiej otworzyłby się ogromny rynek zbytu, a inwestycje w podupadłą infrastrukturę części północnej Korei stanowiłyby mocny impuls dla europejskiej gospodarki.

Niektóre państwa członkowskie podjęły ryzyko i zainwestowały w KRLD. W 1990 r. zainicjowano, nakładem 530 mln USD, powstanie Koreańskiego Ośrodka Komputerowego, a jego szefem został najstarszy syn Kim Dzong-Ila- Kim Dzong-Nam. W 2003 r. filię KCC  założył w Berlinie niemiecki biznesman, który kosztem 700 tys. euro stworzył też Internet w stolicy kraju, Pjongjangu. Ponadto niemiecki zleceniodawca Nosotek oferuje pomoc w uzyskaniu północnokoreańskiego oprogramowania dla zachodnich firm, specjalizujących się w graficznej kreacji gier telefonicznych.

Francuska firma Lafarge (LG) jest właścicielem 30% cementowni, która zatrudnia 3000 pracowników. Szwedzka grupy Jeans Noko natomiast produkuje na północy.

           

Unia Europejska jest ważnym partnerem handlowym dla Korei Północnej. Całkowita wymiana towarowa plasuje UE na drugim miejscu, z wartością 1 050 mld euro, co stanowi 2,7 %. Prym wiodą Chiny. Wymiana handlowa między ChRL i KRL-D wynosi 4 102 mld euro i stanowi ponad 74 %. Według danych z 2011 r. import z krajów wspólnoty wyniósł 44 mln euro, co stanowi 1,4 % ogółu i plasuje UE na siódmym miejscu ( pierwsza lokata: Chiny- 2 495 mld euro, 77.3%). Dane na temat eksportu kształtują się następująco: Unia zajmuje trzecie miejsce, wymiana stanowi 4,6 % -1 006 mld euro.

Unia importuje z Północy głównie artykuły przemysłowe (41,7%- 10 mln euro), towary przemysłowe sklasyfikowane głównie według materiału (18,9%- 4 mln euro), maszyny i urządzenia transportowe (16%- 4 mln euro), surowce niejadalne z wyjątkiem paliw (10,9%- 3 mln euro), chemikalia i produkty powiązane (7,3%- 2 mln euro), paliwa mineralne oraz smary i powiązane produkty (3,6%- 1 mln euro). Całkowita wartość wynosi 24 mln euro. Import ubrań i wyrobów tekstylnych w 2012 r. wyniósł 10 mln euro (41,8%).

Wspólnota eksportuje do KRL-D przede wszystkim maszyny i urządzenia transportowe (21.8%- 13 mln euro), towary przemysłowe sklasyfikowane głównie według materiału (22,8%- 10 mln euro), chemikalia i produkty powiązane (17,2%- 8 mln euro), różne artykuły przemysłowe (11,3%- 5 mln euro), jedzenie i żywe zwierzęta (10,3%- 5 mln euro), surowce niejadalne z wyjątkiem paliw (5,4%- 2 mln euro), towary i transakcje (2,6%- 1 mln euro), napoje i wyroby tytoniowe (1,8%- 1 mln euro).

W ramach rozwoju gospodarczego utworzono specjalne strefy ekonomiczne (Sinyidzu, Tumangang, Nadzin-Sonbong, Kaesong), mające zachęcić inwestorów zagranicznych, jednak okazały się one niewydolne, a KRL-D nie wykazywała zainteresowania pozyskaniem zewnętrznego kapitału. W kraju istnieją spółki joint venture (205 Chiny, 15 Japonia, 10 Korea Południowa, 7 Włochy, 7 Wielka Brytania).

KRL-D eksportuje do Europy produkty wytworzone w kompleksie fabrycznym w północnokoreańskim Kaesong (Kaesong Industrial Complex). Determinantem współpracy jest zapewnienie odpowiednich warunków pracy dla osób zatrudnionych w kompleksie oraz pewność, że uwzględnienie tych towarów nie spowoduje obniżenia standardów społecznych w innych regionach. Wolny dostęp do rynku europejskiego, towarów wyprodukowanych w KRL-D mógłby pozytywnie wpłynąć na wzajemne relacje obu państw koreańskich. Pomysł ten zdaje się także rozumieć i wspierać UE. W chwili obecnej, na towarach importowanych z KRL-D widnieje metkowy zapis „made in Korea”, bez dokładnego wskazania, o którą Koreę chodzi. Ma to swoje uzasadnienie także w obawie o bojkot towarów wyprodukowanych w Korei Północnej.

Łączna wartość inwestycji zagranicznych w KRL-D, według danych Konferencji Narodów Zjednoczonych ds. Handlu i Rozwoju, osiągnęła w 2010 r. 1475000000 dolarów, w porównaniu z 1437000000 dolarów w roku 2009. Kim Dzong Il twierdził, że „jego pracownicy są w 60% tak produktywni jak obywatele Korei Południowej, ale on płaci im tylko 160 dolarów miesięcznie”. To jedna piąta płacy minimalnej w Republice Korei.

Pomoc humanitarna

UE udziela KRL-D pomocy w postaci dostaw żywności, poprzez wsparcie techniczne (m.in. narzędzia rolnicze) i pomoc humanitarną. W latach 1995-2002 wartość udzielonej Korei Północnej pomocy wyniosła równowartość 424 milionów Euro , a wg nowszych danych, w latach 1995-2006 przekroczyła 450 milionów Euro. Wsparcie dociera do Korei poprzez biuro ds. pomocy humanitarnej (European Commisions Humanitarian Aid Office). Choć pomoc humanitarna ze strony UE udzielana jest Korei Północnej od dłuższego czasu, dopiero w czerwcu 2001 roku doszło do dialogu pomiędzy KRL-D a Komisją Europejską w kwestii przestrzegania praw człowieka przez władze północnokoreańskie. Po spotkaniu w Brukseli z przedstawicielem Komisji Europejskiej, minister spraw zagranicznych KRL-D uznał wprawdzie problem praw człowieka za istotny, lecz przekonywał także, że Pjongjang ma swoje własne standardy w tej kwestii, a priorytet stanowi jedynie prawo do istnienia, do rozwoju oraz do równości . Druga runda rozmów odbyła się rok później, w czerwcu 2002 r. i dotyczyła niemożności dostępu przez sprawozdawców ONZ oraz organizacji pozarządowych do oficjalnych danych i statystyk związanych z prawami człowieka. W 2003 r. do rozmów już nie doszło, ponieważ KRL-D zawiesiła dialog. Wiosną 2006 roku organizacja Human Rights Without Frontiers we współpracy z Freedom House zorganizowały w Parlamencie Europejskim w Brukseli dwudniową konferencję na temat praw człowieka w Korei Północnej. Gospodarzem spotkania został wiceprzewodniczący parlamentarnej delegacji ds. stosunków z Półwyspem Koreańskim Istvan Szent-Ivanly. W jej rezultacie PE wystosował dwie rezolucje z 15 czerwca i 7 września, w których zwracał uwagę m.in. na dramatyczną sytuację uchodźców północnokoreańskich w Tajlandii.

Pomoc europejska to także aktywne wsparcie procesów rozwoju społecznego, wskazówki dotyczące dobrego zarządzania, informacje dotyczące źródeł naturalnych, migracji itp. Bezpośrednia pomoc to przekazywanie gotowych produktów, takich jak np. nawozy sztuczne, narzędzie rolnicze. Pośrednie wsparcie stanowią programy edukacyjne w terenie, dzięki którym mieszkańcom Północy przekazywane są informacje na temat zjawiska erozji gleb, przyczyn gołoborza, usuwania szkodników upraw oraz na temat technik upraw na ziemiach pochyłych. W połowie sierpnia 2007 roku Koreę Północna dotknęły najsilniejsze od 40 lat opady deszczu. W ich następstwie w sześciu prowincjach KRL-D doszło do powodzi, obsunięć mas ziemi oraz lawin błotnych. Spowodowały one ogromne zniszczenia i straty. Poszkodowanych zostało ponad 500 tysięcy osób. Pojawiło się zagrożenie epidemiologiczne na znaczną skalę w związku z brakami dostaw czystej wody. Z pomocą interweniowała Komisja Europejska, która udzieliła wsparcia w postaci leków, wody pitnej i artykułów żywnościowych o łącznej wartości 2 milionów Euro. W maju 2008 roku siedziba ECHO w KRL-D została zamknięta w związku z trudnymi warunkami działania, m.in. brakiem paliwa i możliwości poruszania się po kraju przez członków ECHO. Komisja Europejska nie uznała sytuacji za krytyczną i zapewniła, że organizacja wznowi swoją działalność w Korei Północnej, gdy tylko sytuacja w kraju ulegnie poprawie.

Jak Unia może kształtować relacje z KRL-D?

UE powinna utrzymać swoją dotychczasową aktywność w zakresie pomocy humanitarnej, a także wspierać ekonomiczną stabilność Korei Północnej, przy czym jest to tożsame z utrzymywaniem dotychczasowego reżimu i ustroju. Uzasadnieniem dla utrzymywania gospodarki północnokoreańskiej przed całkowitym upadkiem jest ryzyko niekontrolowanego upadku reżimu w Pjongjangu i następstw tego wydarzenia.  Rozpad państwa mógłby nieść ze sobą ryzyko całkowitej utraty kontroli nad potencjałem atomowym KRL-D i spowodować zagrożenie dostania się tej broni w ręce siatki terrorystycznej bądź któregoś z generałów północnokoreańskich. Innym problemem wynikającym ze scenariusza upadku reżimu, byłaby ogromna fala uchodźców, która mogłaby zagrozić gospodarkom regionalnym, a w konsekwencji także młodej demokracji południowokoreańskiej. Elity rządzące Koreą Północną mimo wszystko są dość przewidywalne. Działania reżimu stają się coraz bardziej czytelne i mają na celu uzyskanie jak największych korzyści i gwarancji dla rządzących. 

Stanowisko UE wobec reżimu powinno w dalszym ciągu opierać się na zachęcaniu do dialogu z Koreą Południową, nacisku na przestrzeganie praw człowieka, do podęcia rozmów nt. rozbrojenia potencjału nuklearnego, a także likwidacji broni chemicznej i biologicznej, w której posiadaniu jest Pjongjang. Istotnym jest, by produkty wytworzone w Korei Północnej uzyskały szerszy dostęp do rynku europejskiego. Ponadto wsparcie finansowe inwestycji infrastrukturalnych, budowy obiektów do pozyskiwania energii ze źródeł naturalnych (wiatr, woda, źródła termiczne) stanowią dobre fundamenty do nawiązania intensywnej wymiany handlowej. Wyzwaniem dla wspólnoty jest kontrola arsenału jądrowego KRL-D i zapewnienie bezpieczeństwa społeczności międzynarodowej.

Inwestycje w Korei Północnej wiążą się dużym ryzykiem i możliwą eskalacją konfliktu, jednak reżim cechuje się dużą stabilnością i wyklucza się jego rychły upadek. Podjęte reformy mogą prowadzić do otwarcia podobnego jak w Chinach, czy u południowego sąsiada, co znalazło odzwierciedlenie w liberalizacji prawa, w celu pozyskania Zachodniego kapitału. Warto więc rozważać podjęcie przyszłych inwestycji, które mogą przynieść zysk.

Polska w wielu przypadkach za późno zdawała sobie sprawę z potencjału, jakim dysponują państwa, w których inwestowanie powszechnie uznawane było za nierentowne i decydowała się na podjęcie działań, w momencie gdy inne kraje zaczęły już eksploatować surowce i dostarczać potrzebnych dóbr.

Wnioski

1. Korea Północna dalej jest niestabilnym terenem, który nie gwarantuje bezpieczeństwa potencjalnym inwestorom, co miało odzwierciedlenie w zamknięciu wszystkich rachunków Bank of China i wstrzymaniu transakcji, w związku z podjętymi próbami jądrowymi. 
2. Śmierć Kim Dzong Ila wiązała się z nadzieją na westernizację polityki reżimu, jednak obecnie skupia się na agresywnej retoryce w stosunku do południowych sąsiadów. Tak samo jak w przypadku ojca, budowanie pozycji w oczach armii, może być dla Una pracą niezwykle trudną, a co za tym idzie możliwy jest konflikt wewnętrzny na najwyższych szczeblach Korei Północnej.   
3. Ze względu na braki zaopatrzeniowe, techniczne, produkcyjne, surowcowe itp. Korea Północna będzie stanowić chłonny rynek i w związku z dobrymi relacjami w czasach PRL, które wpływają na obraz Polski w KRL-D, można liczyć na aktywną wymianę handlową (głównie eksport). 
4. Polska powinna korzystać z doświadczeń krajów, które zainwestowały w Korei Północnej i zainicjować współpracę na forum UE w celu aktywizacji polityki zagranicznej wspólnoty, a także podjąć kroki w kierunku wzmożonej wymiany handlowej. 

-----------
Mat. opracował zespół  Sandra Marciniak, Beata Podkowa, Olga Kawczyńska, Maciej Kociołek, Artur Marcinkowski, Wiktor Pleczyński (III rok, studia pierwszego stopnia).